O goberno hondureño interveu os tanques de almacenamento de carburantes das transnacionais petroleiras Shell e Texaco e a nacional Dippsa-Trafigura para polas a disposición de Conoco Phillips, gañadora dunha licitación destinada a baixar os prezos dos combustibles.
As medidas foron anunciadas despois de que no transcurso da semana houbo un desabastecemento parcial de combustibles nalgunhas cidades do país, o que alarmou a algúns sectores que temían que esa irregularidade se xeneralizase.
Honduras consome unha media de 42.000 barrís de combustibles ao día. "O Estado hondureño exerce este dereito soberano con fins de utilidade pública porque esas empresas negáronnos a oportunidade de avanzar no noso desenvolvemento", dixo o mandatario en rolda de prensa. "Este é un Estado de dereito... e somos respectuosos da nosa Constitución, das leis e dos contratos que o Estado asinou coas compañías transnacionales", engadiu. Zelaya anunciou así mesmo que o seu goberno pagará a Texaco e Shell tres centavos de dólar por cada galón de combustible almacenado. Acusou a ambas as transnacionais de realizar "un terrorismo enerxético" por "crear unha escaseza ficticia de carburantes en Honduras ao atrasar a chegada de barcos cargados con gasolinas e diesel". A escaseza deuse o luns e martes da semana pasada. "Vémonos obrigados a tomar estas decisións porque son necesarias para o desenvolvemento do país e traerán confianza ao investimento estranxeiro... e isto determina que en Honduras hai un goberno comprometido co seu pobo", subliñou.
A sorpresiva decisión foi adoptada tras un prolongado Consello de Ministros, o sábado pola noite, segundo consta no decreto "Utilización Temporal das Terminais de Almacenamento dos Combustibles", asinado polo presidente Manuel Zelaya.
O Estado hondureño exercerá o seu dereito contractual de uso das terminais de almacenamento dos combustibles con fins de utilidade pública das compañías importadoras de petróleo instaladas no país, expresou o mandatario.
As transnacionais negáronse a participar no proceso de poxa enerxética porque acusan que viola tratados comerciais e tamén se negaban a arrendar os seus terminais.
Segundo o decreto presidencial, nos contratos que se subscribiron para que as importadoras e Dippsa operasen figura unha cláusula na que se establece a obrigatoriedade de alugar os seus terminais por razóns de interese nacional.
"As compañías privadas practicamente estannos negando o dereito e a oportunidade de poder concertar un acordo para mellorar os niveis de competencia e de asistencia no mercado dos combustibles no mercado nacional e internacional", sinalou Zelaya. "O estado ten que declarar a súa liberdade e a súa soberanía para poder avanzar nos procesos de desenvolvemento", subliñou.
Pola súa banda, o ministro da Presidencia, Yani Rosenthal, dixo que a intervención das instalacións será efectiva poucos días antes de que se subscriba o convenio entre Conoco e o Estado.
Zelaya ademais asinou un decreto mediante o cal ordena unha rebaixa nos combustibles que oscila entre os 17 e 42 centavos de dólar, o que obedece á caída de prezos do petróleo no mercado internacional e ao proceso de licitación de combustibles que impulsa o Goberno. Polo menos durante as próximas dúas semanas os hondureños pagarán ao redor de 2,96 dólares polo galón (3,8 litros) de gasolina superior, a máis favorecida, que tivo unha rebaixa de 42 centavos de dólar. A gasolina regular caeu a 2,76 dólares, mentres que o diesel a 2,47 e o gas de uso doméstico a 1,61 dólares. Extraoficialmente, coñeceuse este domingo que as transnacionais Shell Texaco criticaron o decreto porque cren que o cambio afectará drasticamente a súa rendibilidade en Honduras.
"Cambiáronse as regras do xogo sen tomarnos en conta", dixo unha fonte próxima ás importadoras dos derivados do petróleo.
Zelaya xa advertira durante a semana que estas empresas estaban creando unha escaseza ficticia ao atrasar a chegada de barcos cargados de combustibles, algo que cualificou como "terrorismo enerxético".
O decreto sinala que o Estado hondureño "exercerá o seu dereito contractual de utilizar as terminais de almacenamento dos combustibles con fins de utilidade pública, das compañías distribuidoras de petróleo instaladas no país, mediante o pago dun xustiprezo". Esa decisión garantirá continuar co proceso de negociación de licitación pública internacional coa compañía que presentou a mellor oferta, engade. O decreto destaca que o Estado de Honduras "creará as condicións de competencia que sexan necesarias para a liberación dos combustibles a mediano prazo". Ademais, "continuarase co procedemento da licitación pública internacional para a construción de terminais de almacenamento de combustibles propiedade do Estado para contar coa capacidade estratéxica de almacenamento e poder tomar sempre decisións soberanas a favor do pobo hondureño".
O Goberno tamén advertiu que solicitará ao Ministerio Público e presentará as debidas evidencias á Procuradoría Xeral da República para que se investigue as causas de desabastecemento parcial dos combustibles que tivo lugar nesta semana e se deduzan as responsabilidade pertinentes que iso incumbe".
Se o desabastecemento non se xustifica, os responsables incorrerían en "delitos contra a economía nacional", conclúe sinalando o decreto.
A medida permanecerá vixente ata que Conoco constrúa as súas propias terminais, cuxo tempo non foi precisado. Zelaya tampouco dixo de cantos tanques dispón ambas as firmas estranxeiras. O mandatario sostivo que "o pobo coñece a miña vocación respectuosa dos dereitos alleos, a miña convicción permanente de permitir desenvolverse á empresa privada nun ambiente libre... e de combater ás compañías que controlan o mercado ao seu antollo pola forma monopólica con que operan".
Pero Mario do Cid, voceiro de ambas as firmas petroleiras transnacionais, asegurou que "non houbo ningunha escaseza ficticia" e indicou que "o goberno cambiou as regras do xogo sen tomarnos en conta, o que fará diminuír as nosas ganancias".
Conoco gañou a licitación que Zelaya comezou o outubro para abaratar o custo dos combustibles en Honduras a partir de 2007. Na licitación participaron 14 compañías de Estados Unidos, Europa, México e América do Sur. A firma local, con capital estadounidense, Gases do Caribe obtivo o contrato para abastecer o gas licuado.
A oferta de Conoco representa aforros anuais de 51,9 millóns de dólares á factura petroleira, segundo o goberno, e a de Gases do Caribe en 3,3 millóns de dólares. Os embarques de combustible obtidos coa nova modalidade chegarían a Honduras como moi tarde en febreiro. Emporiso, non presentaron ofertas Texaco, Esso nin Shell, que operan desde fai 80 anos en Honduras e que rexeitaron o proceso desde que Zelaya o anunciou en xuño. As tres firmas abasteceron o 58% de carburantes ao país. O goberno invitara a participar na licitación a 60 compañías estranxeiras.
Honduras investiu no 2005 uns 928 millóns de dólares na compra de combustibles e lubricantes. No 2006 a cifra sería superior aos 1.100 millóns de dólares. O 63,2% da xeración de 1.000 megavatios por hora en Honduras depende de seis plantas térmicas privadas, o que demanda máis combustibles importados. O restante 36,8% é producido por cinco hidroeléctricas estatais.
