Paraguay, Entre Lula e a Soya
Ral Zibechi - A Xornada México 07/10/2008
A potente movilización dos campesiños paraguayos está espindo serias contradicións rexionais e forzando ao goberno de Fernando Lugo a definirse en torno á prometida reforma agraria. Co ascenso de Lugo á presidencia, os de abaixo sentiron que chegou a hora de comezar a resolver inxustizas históricas e decidiron empezar a cobrarse a factura. Ata hoxe a represión provocou un morto e decenas de feridos e detidos.
Os campesiños están ocupando terras dos grandes propietarios soyeiros, gran parte brasileiros, aos que se denominan brasiguayos. En Paraguay a soya creceu de forma exponencial, achegándose aos 3 millóns de hectáreas na campaña 2007/2008, sendo o cuarto exportador mundial. A contracara da expansión soyeira é a masiva emigración campesiña. En 1989, cando caeu a ditadura de Alfredo Stroessner, 60 por cento da poboación paraguaya vivía no campo. Hoxe non chega a 40 por cento.
Os grandes soyeiros brasileiros fóronse instalando en Paraguay desde a década de 1960, atraídos polo baixo prezo da terra e as facilidades outorgadas pola ditadura, e trouxeron tamén a "os seus" peóns desde o veciño Brasil. Calcúlase que hai ao redor de medio millón de brasiguayos, 10 por cento da poboación do país. Nalgunhas zonas dos departamentos fronterizos, San Pedro, Itapa, Alto Paran, Concepción, Amambay e Canindey, fálase portugués e se comercia en reais. Aínda que non hai datos oficiais, estímase que ata 80 por cento dos cultivos de soya están en mans de brasiguayos.
As ocupacións de terras dos campesiños, en particular da Organización de Loita pola Terra (OLT), nas que participan militantes doutros movementos, focalizaronse en facendas do brasiguayo Tranquilo Favero, propietario de 55 mil hectáreas e 30 silos nos departamentos de Alto Paran e Amambay. A fins de outubro 4 mil campesiños derribaron alambradas e ameazan queimar silos. O rei da soya e os seus colegas queixáronse ante a Asociación Rural e o goberno de Lugo, pero contaron cun poderoso aliado.
A principios de outubro o goberno de Luiz Inacio Lula dá Silva emitiu o decreto 6.952 que regulamenta o Sistema Nacional de Movilización, co cal o goberno do PT pretende enfrontar unha eventual "agresión estranxeira". O decreto defínea como "ameazas ou actos lesivos á soberanía nacional, a integridade territorial, ao pobo brasileiro ou ás institucións nacionais, aínda que non signifiquen invasión do territorio nacional".
O 17 de outubro, 10 mil soldados brasileiros iniciaron exercicios militares na fronteira con Paraguay. O xigantesco despregue militar formou parte da Operación Fronteira Sur II, que durante unha semana incluíu o despregue de avións, tanques, barcos e a utilización de munición real. A prensa de Asunción informou que a operación contempla exercicios como a ocupación de Itaip e o rescate de cidadáns brasileiros.
O goberno de Lugo levou o tema á Asemblea Permanente da OEA, onde insinuou que o operativo militar foi unha "mensaxe sobre Itaip" e asegurou que Brasil quere negociar paz para os soyeiros por un pequeno aumento do prezo da enerxía que lle compra a Paraguay. Os gobernos de Lugo e Lula comezaron unha rolda de negociacións trabadas en dous puntos crave: Paraguay quere recuperar a libre disponibilidade da súa enerxía e poder vender a súa excedente a calquera país, e quere recibir algo máis que o prezo de custo que establece o Tratado de Itaip, cinco veces menor que o prezo de mercado.
O xeneral José Elito Carvalho Siqueira, xefe do Comando Militar do Sur, explicou á prensa as razóns do operativo: "Xa pasou a fase en que tiñamos que esconder as cousas. Hoxe nós temos que demostrar que somos unha potencia, e é importante que os nosos veciños sáibano. Non podemos deixar de ejercitar e mostrar que somos fortes, que estamos presentes e temos capacidade de enfrontar calquera ameaza". Unha das ameazas ás que aludiu é unha posible ocupación de Itaip por movementos sociais, xa que a represa abastece 20 por cento da enerxía que consome Brasil.
Pero foi o director da revista militar DefensaNet, Kaiser Konrad, quen tras entrevistar ao xeneral Carvalho explicou as razóns do despregue: "A Operación Fronteira Sur II quere pasar unha mensaxe ao goberno de Lugo, de que os militares brasileiros están atentos á situación enfrontada polos brasiguayos, que están sufrindo coas invasións de terras e as ameazas de perder as súas propiedades legalmente adquiridas".
Para despexar calquera dúbida sobre a actitude do goberno de Lula, o canciller Celso Amorim pediu ao goberno paraguayo, sen reviravoltas, que controlase os "excesos" contra os brasiguayos. En agosto un movemento campesiño queimou unha bandeira brasileira nun asentamiento sen terra, reflectindo un sentimento moi estendido en Paraguay. Non son poucos no país guaraní quen senten que a potencia rexional compórtase coma se os pequenos países que a rodean fosen o seu patio traseiro.
De forma simultánea, o goberno de Rafael Correa expulsou de Ecuador á multinacional brasileira Odebrecht por violar contratos, o que levou a Lula a saír en defensa da empresa fundada polo seu amigo Norberto Odebrecht, un dos principais contribuíntes nas campañas electorais do PT.
Paraguay atravesa unha encrucillada. Por primeira vez logo de seis décadas de gobernos colorados pode superar a tutela de Washington, realizar algunhas reformas que limiten a corrupción e mellorar as condicións de vida da poboación. Pero non quere caer nunha nova dependencia, dante dun poderoso veciño que é a potencia emerxente da rexión.
Os movementos están tamén diante dun cruzamento de camiños. Apoiaron a Lugo porque os defendeu desde o bispado e prometeu reforma agraria. Non están dispostos a seguir esperando. Moito menos van tolerar represión, como vén sucedendo ante as ocupacións nos dous últimos meses.
Ral Zibechi - A Xornada México 07/10/2008
A potente movilización dos campesiños paraguayos está espindo serias contradicións rexionais e forzando ao goberno de Fernando Lugo a definirse en torno á prometida reforma agraria. Co ascenso de Lugo á presidencia, os de abaixo sentiron que chegou a hora de comezar a resolver inxustizas históricas e decidiron empezar a cobrarse a factura. Ata hoxe a represión provocou un morto e decenas de feridos e detidos.
Os campesiños están ocupando terras dos grandes propietarios soyeiros, gran parte brasileiros, aos que se denominan brasiguayos. En Paraguay a soya creceu de forma exponencial, achegándose aos 3 millóns de hectáreas na campaña 2007/2008, sendo o cuarto exportador mundial. A contracara da expansión soyeira é a masiva emigración campesiña. En 1989, cando caeu a ditadura de Alfredo Stroessner, 60 por cento da poboación paraguaya vivía no campo. Hoxe non chega a 40 por cento.
Os grandes soyeiros brasileiros fóronse instalando en Paraguay desde a década de 1960, atraídos polo baixo prezo da terra e as facilidades outorgadas pola ditadura, e trouxeron tamén a "os seus" peóns desde o veciño Brasil. Calcúlase que hai ao redor de medio millón de brasiguayos, 10 por cento da poboación do país. Nalgunhas zonas dos departamentos fronterizos, San Pedro, Itapa, Alto Paran, Concepción, Amambay e Canindey, fálase portugués e se comercia en reais. Aínda que non hai datos oficiais, estímase que ata 80 por cento dos cultivos de soya están en mans de brasiguayos.
As ocupacións de terras dos campesiños, en particular da Organización de Loita pola Terra (OLT), nas que participan militantes doutros movementos, focalizaronse en facendas do brasiguayo Tranquilo Favero, propietario de 55 mil hectáreas e 30 silos nos departamentos de Alto Paran e Amambay. A fins de outubro 4 mil campesiños derribaron alambradas e ameazan queimar silos. O rei da soya e os seus colegas queixáronse ante a Asociación Rural e o goberno de Lugo, pero contaron cun poderoso aliado.
A principios de outubro o goberno de Luiz Inacio Lula dá Silva emitiu o decreto 6.952 que regulamenta o Sistema Nacional de Movilización, co cal o goberno do PT pretende enfrontar unha eventual "agresión estranxeira". O decreto defínea como "ameazas ou actos lesivos á soberanía nacional, a integridade territorial, ao pobo brasileiro ou ás institucións nacionais, aínda que non signifiquen invasión do territorio nacional".
O 17 de outubro, 10 mil soldados brasileiros iniciaron exercicios militares na fronteira con Paraguay. O xigantesco despregue militar formou parte da Operación Fronteira Sur II, que durante unha semana incluíu o despregue de avións, tanques, barcos e a utilización de munición real. A prensa de Asunción informou que a operación contempla exercicios como a ocupación de Itaip e o rescate de cidadáns brasileiros.
O goberno de Lugo levou o tema á Asemblea Permanente da OEA, onde insinuou que o operativo militar foi unha "mensaxe sobre Itaip" e asegurou que Brasil quere negociar paz para os soyeiros por un pequeno aumento do prezo da enerxía que lle compra a Paraguay. Os gobernos de Lugo e Lula comezaron unha rolda de negociacións trabadas en dous puntos crave: Paraguay quere recuperar a libre disponibilidade da súa enerxía e poder vender a súa excedente a calquera país, e quere recibir algo máis que o prezo de custo que establece o Tratado de Itaip, cinco veces menor que o prezo de mercado.
O xeneral José Elito Carvalho Siqueira, xefe do Comando Militar do Sur, explicou á prensa as razóns do operativo: "Xa pasou a fase en que tiñamos que esconder as cousas. Hoxe nós temos que demostrar que somos unha potencia, e é importante que os nosos veciños sáibano. Non podemos deixar de ejercitar e mostrar que somos fortes, que estamos presentes e temos capacidade de enfrontar calquera ameaza". Unha das ameazas ás que aludiu é unha posible ocupación de Itaip por movementos sociais, xa que a represa abastece 20 por cento da enerxía que consome Brasil.
Pero foi o director da revista militar DefensaNet, Kaiser Konrad, quen tras entrevistar ao xeneral Carvalho explicou as razóns do despregue: "A Operación Fronteira Sur II quere pasar unha mensaxe ao goberno de Lugo, de que os militares brasileiros están atentos á situación enfrontada polos brasiguayos, que están sufrindo coas invasións de terras e as ameazas de perder as súas propiedades legalmente adquiridas".
Para despexar calquera dúbida sobre a actitude do goberno de Lula, o canciller Celso Amorim pediu ao goberno paraguayo, sen reviravoltas, que controlase os "excesos" contra os brasiguayos. En agosto un movemento campesiño queimou unha bandeira brasileira nun asentamiento sen terra, reflectindo un sentimento moi estendido en Paraguay. Non son poucos no país guaraní quen senten que a potencia rexional compórtase coma se os pequenos países que a rodean fosen o seu patio traseiro.
De forma simultánea, o goberno de Rafael Correa expulsou de Ecuador á multinacional brasileira Odebrecht por violar contratos, o que levou a Lula a saír en defensa da empresa fundada polo seu amigo Norberto Odebrecht, un dos principais contribuíntes nas campañas electorais do PT.
Paraguay atravesa unha encrucillada. Por primeira vez logo de seis décadas de gobernos colorados pode superar a tutela de Washington, realizar algunhas reformas que limiten a corrupción e mellorar as condicións de vida da poboación. Pero non quere caer nunha nova dependencia, dante dun poderoso veciño que é a potencia emerxente da rexión.
Os movementos están tamén diante dun cruzamento de camiños. Apoiaron a Lugo porque os defendeu desde o bispado e prometeu reforma agraria. Non están dispostos a seguir esperando. Moito menos van tolerar represión, como vén sucedendo ante as ocupacións nos dous últimos meses.
