É mellor ser unha vaca na Europa que un pobre nun país en desenvolvemento
Martes 20 de maio de 2008 por CEPRID
Danielle Bleitrach CEPRID/Rebelión
Traducido para Rebelión por Caty R.
A frase do título é a amarga afirmación que facía Joseph F. Stiglitz en 2006, ao constatar que «a vaca europea media recibe unha subvención de 2 dólares ao día (o limiar da pobreza, segundo o Banco Mundial). Máis da metade dos habitantes dos países en desenvolvemento viven con menos. Polo tanto, parece que é mellor ser unha vaca en Europa que un pobre nun país en desenvolvemento».
A crise agrícola e o subdesenvolvimento Stiglitz engadía que «o cultivador de algodón de Burkina Faso vive nun país cuxa renda media anual apenas supera os 250 dólares. Gáña a vida penosamente cultivando pequenas superficies semiáridas. Non dispón de ningún tipo de rega e é demasiado pobre para adquirir abonos, un tractor, ou sementes de boa calidade. En cambio o cultivador de algodón californiano labra unha inmensa explotación de varios centos de hectáreas coa axuda de toda a tecnoloxía agrícola moderna: tractores, sementes de alta calidade, abonos, herbicidas, insecticidas? A diferenza máis impresionante é a rega, a auga que utiliza para este fin está fortemente subvencionada, polo que lle custa moito máis barata do que lle custaría nun mercado competitivo. Pero a pesar da auga subvencionada e todas as demais vantaxes, o agricultor californiano non podería ser competitivo nun mercado mundial xusto; ademais ten que recibir axudas directas do Estado que garanten a metade da súa renda, ou máis. Sen as devanditas axudas, producir algodón nos Estados Unidos non sería rendible; grazas a elas, Estados Unidos é o primeiro exportador mundial. Vinte e cinco mil cultivadores de algodón estadounidenses moi ricos repártense 3.000 ó 4.000 millóns de dólares de subvencións que lles incitan a producir aínda máis. Naturalmente, a subida da oferta provoca unha baixada dos prezos mundiais que repercute en 10 millóns de agricultores en Burkina Faso e outros países da África. Nos mercados, integrados a escala mundial, os prezos internacionais inflúen nos prezos internos dos países. Cando os prezos agrícolas mundiais caen debido ás enormes intervencións estadounidenses e europeas, os prezos agrícolas interiores tamén baixan e isto afecta a todos os agricultores, mesmo aos que non exportan e só venden no seu propio mercado. E a redución dos ingresos dos agricultores implica unha redución dos ingresos de todos os que fornecen aos agricultores: xastres, carniceiros, tendervos, perruqueiros... Todo o mundo sofre as consecuencias no país. Esas subvencións seguramente non tiñan por obxecto facer tanto dano a tanta xente, pero esta situación era unha consecuencia previsíbel (1).
O que supón que as medidas temporais de compra masiva de alimentos nos países cuxa produción agrícola se arruinou só poden empeorar a situación se non se acompañan dunha análise e medidas para axudar á reconstrución da agricultura. A uns, en efecto, perségueselles, máis aló da caridade dun día, coa dura lei do mercado e a imposición das políticas do FMI e do Banco Mundial, que desmantelan os Estados prohibíndolles apropiarse dos seus recursos mineiros; e a outros, se se negan a entregar os seus recursos, impónselles a guerra e a desestabilización. Se se negan, empréndense contra eles «separatismos», orquéstranse campañas mediáticas que claman contra as ditaduras e créanse as condicións ideolóxicas do dereito de inxerencia -o deber de inxerencia-. É esta orde internacional, o dun imperialismo sumido nunha crise profunda, o que hai que reconsiderar.
China ten a culpa
Porque non hai que esquecer o contexto real, o dunha crise do sistema financeiro que xa excedeu a das subprimes para converterse na crise total do sistema. Desde hai anos o monstruoso endebedamento de Estados Unidos transpórtase por todo o planeta, actualmente estamos fronte a unha crise de confianza no que pasou a ser nos anos setenta a moeda universal, o dólar (2).
Todo o sistema aparece como un monstruoso cancro financeiro. Todos os escolares da Francia viron a popular imaxe da Revolución Francesa na que un campesiño leva sobre os seus ombreiros ao aristócrata e ao cura; imaxínense ao campesiño de Burkina Faso cargando nas súas costas, ademais, ás monstruosas institucións financeiras, todos os foros de Davos, as salas onde os expertos xogan cos «produtos derivados»... e el ten unha terra árida, sen abonos, a súa suor e a súa miseria... como aquí os obreiros despedidos dos seus empregos.
Engadan a iso os biocombustibles... o relator especial da ONU para o Dereito á Alimentación, o suízo Jean Ziegler, declarou o 13 de abril de 2008 en Alemaña que a produción masiva de biocombustibles é «un crime contra a humanidade» polo seu impacto nos prezos dos alimentos a escala mundial. O 14 de abril os campesiños de América Latina solicitaron unha moratoria sobre as bioenerxías. En pouco tempo, o que parecía unha obsesión de Fidel Castro contra ditas bioenerxías aparece, efectivamente, como un dos factores que agravan a penuria. Porque se engade a todos os demais.
Pero non hai nada mellor que a manipulación da opinión pública para facer que o custo da crise financeira o paguen os traballadores dos países ricos e os povos miserables do Terzo Mundo e, sobre todo, para impedir que se unan, que se dean conta de que se vai a intentar socializar as perdas e facerlles pagar o custo da crise financeira enfrontándoos a uns contra outros. Así, parece que a moda é acusar de todos os males aos chineses: se actualmente hai revoltas pola fame é, máis ou menos, pola súa culpa. Nese sentido Pascal Lamy, o director xeral da OMC, ante a Asociación de xornalistas económicos e financeiros (Ajef) cuestionou a urxencia de clases medias en China e a India, onde a demanda estala pola mellora da calidade da súa alimentación. «Cada vez consomen máis polo e porco, derivados da transformación dos cereais», engade. Definitivamente os socialistas franceses, calquera que sexan as súas tendencias, teñen isto en común: incriminan a China para lle faceren carantoñas ao imperialismo estadounidense. Polo tanto, se cremos a Lamy e outros economistas do mesma pelame, a grande escalada da demanda dos países emerxentes sería a causa das revoltas do fame. Elemental, queridos amigos, hai que porlles freo porque se pretenden vivir un pouco mellor, será o desastre definitivo. E isto vémolo xurdir ata nas filas da extrema esquerda, na LCR e o PCF, que seguen as pegadas erráticas do PS en materia internacional, os defensores da «contención», non para eles, senón sempre para eses malditos chineses.
Moitos de vostedes son demasiado mozos para coñecer a aguda crise do dólar de 1971. Entón o Clube de Roma achacou a vertixinosa subida do prezo das materias primas e o que se converteu en «o choque petroleiro» ao esgotamento dos recursos naturais. Solución: crecemento cero. Non viviron aquel sorprendente momento no que nos invitaron a apagar as luces das nosas cidades. Todos os medios de comunicación cantaban a mesma canción: os recursos esgótanse; e desviaron a atención do feito de que Estados Unidos activou a máquina de fabricar billetes lanzando unha chea de dólares, especialmente para librar a súa guerra de Vietnam, dólares que xa non tiñan ningún patrón de referencia. Por todas partes a clase obreira e os países do Terceiro Mundo tiveron que asumir a sua parte. Entón explicáronnos que o planeta esgotábase e era necesario apertarse o cinto. Fixéronnos berrar «Viva a crise». Actualmente todo é culpa dos chineses que, non contentos con ir nos seus intres libres a mortificar a ese gran espiritualista, o Dalai Lama, ademais queren comer máis carne. Fíxense ben, o chinés que onte consumía 1 quilo de cereais hoxe consome 5 quilos transformados en carne. Teñen a culpa de todo, fíxense ben, pronto contaminarán tanto como Estados Unidos. Desde hai tempo teño as miñas sospeitas de que todos eses recentemente namorados do espiritualismo tibetano estanse dicindo que xa é hora de acabar cos chineses voraces porque se non, pronto non deixarán nada para nós. Que o Tíbet sen China sexa intolerable e os seus habitantes volvan á escravitude e ao subdesenvolvimento impórtalles pouco. Fai falla que os chineses deixen de consumir para que o mundo viva. Viva o monxe ascético que tende o seu prato. Unha magnífica argumentación para os papanatas que somos.
Pero se o trigo se triplicou desde xaneiro de 2006, como sinala de pasada Paul Fabra na súa crónica do xornal económico Lles Echos, que denuncia á vez a idea da escaseza e a culpabilización de China e a India: «Hai que mirar máis ben cara aos grandes mercados do trigo, a soia e o millo, o Chicago Mercantile Exchange. Os bancos inversionistas están tomando posicións fortes. En ausencia dun mercado organizado do arroz, certos fondos de investimento financian o acaparamento. O mesmo razoamento vale para o petróleo (ou os metais). A subida dos prezos só en parte explícase pola debilidade dos investimentos dos últimos anos. A verdade é máis ben que eses investimentos parecen totalmente irrisorias fronte ás posicións que, con respecto á subida, tomaron? os bancos sobre o Nymex (Mercado de materias primas) en Nova Yorque ou sobre o International Petroleum Exchange en Londres. Os mercados se descontrolan porque o ouro negro e ata os produtos agrícolas convertéronse en «valores refuxio» (3). Si, leron ben; e se se nos organiza a escaseza, quen son os especuladores? Nin o campesiño de Burkina Faso, nin o asalariado francés, sexa obreiro ou profesor, nin o chinés na súa fábrica, nin sequera o campesiño que se beneficia das subvencións; son os bancos, as multinacionais financeiras que crearon os valores refuxio...
Velaquí porqué e por quen os miserables flúen, preséntanse ás portas do mundo desenvolvido; e teñan a seguridade de que nada os deterá porque os colocaron en condicións de supervivencia. Tamén hai que sinalar neste contexto o outro aspecto que describe Mike Davis en Lle pire deas mondes possibles (o peor dos mundos posibles), é dicir, o paso masivo do mundo rural ao urbano. Os agricultores, expulsados polas políticas do FMI e o Banco Mundial, veñen engrosar os suburbios, xigantescos núcleos urbanos onde non hai emprego nin condicións de vida que garantan un mínimo vital. Segundo os economistas liberais esta afluencia, ao enfrontarse á falta de emprego, debería deterse. E diso nada (4).
Ese contexto é, finalmente, o africano que foxe do control da nosa policía lanzándose ao auga e morréndo literalmente de medo porque, non contenta con asfixiar ao Terceiro Mundo, non contenta con apoiar co seu exército ás ditaduras, a Francia dos dereitos humanos pretende cribar a inmigración, arrebatar aos países aos que asfixia as poucas persoas que os devanditos países conseguiron formar con grandes esforzos e tratar aos demais como infrahumanos. E cando ao día seguinte se ve a esta Francia egoísta e estúpida manifestar o seu odio contra un país, un grande país que non fai dano a ninguén e que intenta saír da maldición do subdesenvolvimento, dá vergoña ser francés. Vergoña por tantas enormes banalidades vertidas ao longo do día nos nosos serviles medios de comunicación sobre a «espiritualidade» tibetana; vergoña da idealización metafísica da liberación humana para encubrir mellor a pretensión esencial de todas esas fermosas almas: seguir explotando, actuar como carrachas, predicar o statu quo co fin de frear o crecemento de China.
No fondo, que representa para esta banda de cretinos fascistas o Tíbet dos seus soños: levar a cuestión social, que empuxa a miles de millóns de seres humanos do planeta a rebelarse contra o fame, a un proceso interior e unha liberación pola vía da restrición mental. Non hai realización humana máis económica que esta, dirixe ao home inculto para que a vida se convirta no misterio da reencarnación perpetua para obviar mellor a vergoñosa cuestión da explotación, da supervivencia da humanidade. Unha vez máis, enfrontado á súa crise, o capital precisa «misterios», escurantismo e chibas expiatorios, neste caso os chineses, coa escusa de defender unha cultura milenaria. Ese é o fundamento do que fixemos o día que o facho olímpico pasou por París, a imaxe que demos, baixo a batuta dun histrión que dirixía o baile desde o alto de Notre Dáme de París, mentres na rúa os chiflados disfrazados de tibetanos de opereta gritaban de dor; este Goebbels que son os nosos medios de comunicación, a maior empresa de lavado de cerebros que se poida imaxinar, practica a política segundo o modelo do anuncio comercial; e é o becerro de ouro, o dos grandes magnates da prensa e os publicistas, quen dirixe o baile da explotación planetaria e a procura da liberación metafísica, dos dereitos humanos e os da raza superior, a única que ten dereito, impunemente, a rapiñar, violar e sementar a miseria e o odio. Ese día, alí, París entregouse aos xinetes da Apocalipse/Apocalipse do imperialismo.
Durante este tempo a maioría da humanidade berra que ten fame e xúlganos como o que somos, porcos que imparten leccións, ignorantes e estúpidos. Mentres non adquiramos conciencia da explotación planetaria, mentres non elixamos o noso bando, mentres non comprendamos que as nosas balas deben ser para os nosos propios xenerais e que debemos unirnos e non deixarnos dividir pola propaganda, seremos xulgados como cómplices.
(1) Extracto de Joseph E. Stiglitz Un autre monde contre lle fanatisme du marchei Fayard, 2006.
(2) Xa anunciamos esta situación no noso libro: Danielle Bleitrach, Viktor Dedaj, Maxime Vivas, lles Etats-Unis de Mal Empire, ces leçons de résistance qui nous viennent du sud, Aden 2005. En español: Estados Unidos ou o imperio de mal a peor, Ed. José Martí, A Habana, 2006, traducido por Aurora Fibla Madrigal.
(3) Lles Echos, venres 11 e sábado 12 de abril de 2008. A crónica de Paul Fabra: «Matières premières et inflation mondiale».
(4) Mike Davis, Lle pire deas mondes possibles, Ed. A Découverte, 2006, París. Orixinal en francés : ENLACE
Caty R. pertence aos colectivos de Rebelión, Cubadebate e Tlaxcala. Esta tradución pódese reproducir libremente a condición de respectar a súa integridade e mencionar á autora, á tradutora e lafuente.
