Nicaragua, o ALBA e o imperio do odio
Venres 30 de maio de 2008 por CEPRID
Toni Só 30 - V - 2008 CEPRID
Con respecto á última montaxe contra Venezuela e Ecuador, o Secretario Xeral da OEA dixo: "Son moi respectuoso coa Interpol, pero o informe emitido foi unha opinión técnica e non se refire á produción nin ao contido dos documentos achados... Non hai probas sobre os documentos".(1) Parece pois que o representante do antigo Ministerio de Indias estadounidense menospreza todo o armazón montado polo imperio en Wáshington e os seus subordinados narco-terroristas en Bogotá. Algo fundamental cambiou en América Latina. É un sinal que indica tanto un cambio profundo e histórico como unha variación conxuntural.
A variación conxuntural é que Colombia e, en menor grao, México son crecientemente percibidos na rexión como os países latinoamericanos onde a sociedade e o goberno están en crise. Os abusos xeneralizados e sistemáticos dos dereitos humanos e o poder do narcotráfico en ambos os países acumuláronse como parte dunha dinámica neoliberal en crise polo seu propio momentum e corrupción. A crise constitucional en Bolivia, onde se trata dun revolto fascista, non ten nada que ver coa situación daqueles dous.
Nese contexto, a pesar de todos os esforzos do réxime terrorista de George W. Bush e os seus aliados, os países do ALBA - Bolivia, Cuba, Nicaragua, Venezuela e outros países asociados - seguen desenvolvendo un modelo que forma parte dun movemento de integración soberana latinoamericana. Ese modelo é unha expresión máis radical do impulso cara á integración de corte neoliberal preferido polos países fundadores do Mercosur - Brasil, Arxentina, Uruguai e Paraguai e do proxecto continental, Unasur.
Os embaixadores padriños
En cada un dos países principais do ALBA, a dereita e os seus aliados montan campañas odiosas de desestabilización. Todas esas campañas están promovidas polo goberno dos Estados Unidos e, con algo máis de discreción, por países da Unión Europea. Vale a pena recordar que os embaixadores estadounidenses nos países do ALBA son expertos en guerras, literalmente.
O Xefe de Misión para Intereses Estadounidenses en Cuba, Michael Parmly, foi catedrático en Estudos de Seguridade Nacional na Escola Nacional de Guerra. Patrick Duddy, embaixador en Venezuela, ese graduó no mesmo centro, onde ten unha mestría en Estratexias de Seguridade Nacional. Inmediatamente antes de ser nomeado embaixador a Bolivia, Philip Goldberg foi Xefe de Misión do goberno estadounidense en Pristina, Kósovo, para consolidar as ganancias da guerra contra Serbia.
Paul Trivelli, embaixador en Nicaragua, ten unha mestría en Estudos de Seguridade Nacional, da Escola da Mariña de Guerra. O encargado de asuntos diplomáticos en Managua, que substitúe a Trivelli, é Robert Callahan, antigo colega do padriño sen par dos Escuadrones da Morte, John Negroponte. Foi Callahan quen serviu de portavoz de Negroponte en Iraq para explicar o atentado contra a xornalista italiana Giuliana Sgrena en Bagdad, entre outras moitas atrocidades máis. Ao dicir "adeus" a Paul Trivelli, é difícil non recordar a escena de ?O Padriño" na que o mozo Corleone despide ao seu amigo Tom como conselleiro con estas palabras: "non es conselleiro para tempos de guerra, Tom."
Un cambio incompleto
Toda esa realidade escóndena os medios corporativos occidentais, pero non se pode esconder na realidade. Os medios occidentais e os rexionais prol-occidentais proxectan o conto de que son Venezuela, Cuba, Bolivia e Nicaragua os países en crises. Fano para esconder desesperadamente que mentres os países do ALBA defenden ás súas maiorías empobrecidas, en Colombia e México os sectores máis necesitados pasan por unha crise sen precedentes con niveis de represión dos que non se informa nos medios corporativos.
Basta con imaxinar a reacción nos medios corporativos occidentais ou rexionais se en Venezuela ocorresen as violacións, malleiras e violacións sen autorización de Atenco ou a represión e asasinatos de Oaxaca. O asasinato de máis de vinte sindicalistas en Colombia no que vai de ano pasa case completamente desapercibido. Así foi durante os anos oitenta coas masacres e as ondas de asasinatos das e os integrantes da Unión Patriótica. En Colombia a democracia existe só nos cemiterios.
As crises en Colombia e México afectan de forma significativa actualmente ás percepcións rexionais e esta variación conxuntural acompaña aos procesos de integración. É difícil non ver o impulso cara á integración en América Latina, que en maior ou menor grao deixa ao carón a vontade dos poderes imperialistas, como unha corrección histórica e profunda da afeita submisión neocolonial da rexión. É unha corrección complexa e aínda non cumprida que desafía aos esquemas analíticos ortodoxos. Polas súas características históricas, Nicaragua preséntase como un dos países máis interesantes neste aspecto.
O caso de Nicaragua
Da mesma xeito que os seus homólogos cubanos en Miami, os seus compadres en Venezuela e os seus correlixionarios en Bolivia, a dereita en Nicaragua traballou sen descanso para crear un ambiente de odio contra o goberno progresista do FSLN. O goberno non fai nada bo. Os seus funcionarios son incompetentes. Cando non son incompetentes son hipócritas ou corruptos. Son demasiado radicais. Non son suficientemente radicais. Este ambiente describiuno moi ben Carlos Fonseca Terán.(2)
Un indicio da loita amarga aínda por suceder en Nicaragua deuse coa folga de transporte que durou dúas semanas a inicios de maio. Algúns sectores de transportistas apoiaron a folga completamente, outros non. O paro foi para esixir a intervención do goberno para conxelar os prezos de combustible a pouco máis de dous dólares por galón - a metade do prezo do mercado. Un paro de transporte similar en Guatemala de tres días, tamén a inicios de maio, recibiu como resposta do goberno a declaración dun estado de excepción.
En Nicaragua o goberno optou pola vía da negociación. Xa que logo a oposición non podía acusar o goberno de ser represivo. Entón, para variar, a oposición aproveitou para acusar ao goberno dun manexo desleal e ineficiente dos fondos provenientes dos acordos de subministración de petróleo dentro do marco do ALBA. Se non podían acusar ao goberno de represivo, pois ben podían intentar acusalo de corrupto e incompetente.
Gran parte do combustible que chega de Venezuela é para o funcionamento das xeradoras de enerxía eléctrica no país - máis de 80% da enerxía eléctrica en Nicaragua prodúcese por medio de estacións de xeración térmica. Outra parte resérvase para subsidiar o transporte urbano en Managua, para manter o prezo ao alcance dunha poboación da capital de case dous millóns. Outra parte destínase a favorecer cooperativas agropecuarias.
Ao final o goberno acordou un desconto dun dólar e medio por galón, para pór o prezo do galón de gasoil ao redor de tres dólares e vinte centavos polo momento. Ademais confirmouse a axuda para insumos e importacións. Establecéronse mesas de traballo para tratar dos detalles da posta en marcha dos acordos. O final da disputa deixou claro o interese do goberno pola negociación e non polo conflito e subliñou o seu compromiso por defender os intereses da maioría empobrecida.
Non se permitiu aos intereses adiñeirados do sector do transporte dominar a negociación dos acordos con exclusión dos sectores do transporte máis débiles. Tamén mostrou que o goberno non manexa ao seu antollo os fondos provenientes dos acordos ALBA, senón en consulta cos países contrapartes. As esperanzas da oposición de que o goberno fixese un mal movemento frustráronse. Se os transportistas seguisen coa folga, eles e os seus patrocinadores na oposición quedarían como os malos da película.
A manipular a opinión das masas
Á vez que a oposición busca espazos para aproveitar, quéixase do hermetismo do goberno. Vívese unha realidade parecida á de Colombia. Apolinar Díaz escribiu: "Quen vivimos en Colombia temos que recorrer ás informacións de radio e televisión de países veciños para decatarnos de cousas moi graves que están sucedendo no noso país e que a gran prensa hispano-colombiana e colombiana que opera no noso territorio oculta deliberadamente á Nación." (3)
En Nicaragua non se chegou a ese extremo aínda. O goberno ten un espazo noticiero na Canle 4, Multinoticias, pero a xente que depende dos xornais ou dos medios opositores que dominan a televisión e a radio recibe unha dieta constante de omisión, desprezo ao goberno e sesgo dos feitos. Aínda cando as reportaxes principais aproxímanse á veracidade e a profesionalidade, algo excepcional, os titulares e a presentación predeterminan o contido.
Un exemplo da revista electrónica Confidencial mostra a tendencia. Carlos Fernando Chamorro, aliado do centro-dereitista Movemento Renovador Sandinista, escribiu o 11 de maio: "Novamente, a demagoxia oficial derrúbase polo seu propio peso e ao caerse a máscara da retórica seudo-revolucionaria, quédanos o retrato grotesco dun proxecto personalista autoritario, cuxa ineptitude á fronte do goberno ameaza con paralizar e estancar ao país." Podería ser escrito por un xornalista do Tempo en Bogotá ou do Universal en Caracas.
Para esa data, o goberno xa fixera intentos de abrir un diálogo. Os líderes da folga rexeitáronos. Burláronse da proposta de parte do goberno co Cardeal Obando como mediador. Os transportistas ameazaron con paralizar o país. Pero para Carlos Fernando Chamorro é o goberno o que ameazou. Chamorro, coa hipocrisía habitual do centro-dereita, argumenta que o goberno non é suficientemente radical, porque ten unha retórica seudo-revolucionaria.
Aos cinco días o goberno logrou un acordo. Como informou Confidencial? "Os transportistas venceron na terza que o sector mantivo co goberno durante doce días..." Pero como venceron se non lograron o que demandaban? A demanda foi conxelar os prezos de combustibles a ao redor de dous dólares. Non lograron a conxelación, lograron aumentar un desconto. Tiveron que acordar sentar a negociar sen condicións sobre se o transporte de carga podería ser beneficiario do acordo ou non. E como é que os proponentes do libre comercio aplauden aos transportistas nicaraguanos por lograr un millonario subsidio gobernamental? Cabe esperar deica pouco as acusacións de irresponsabilidade fiscal.
A engrenaxe da maquinaria do Americanismo
O absurdo é que Confidencial é unha das fontes de noticias e análises relativamente responsables en Nicaragua. Mostra o funcionamento da produción a escala industrial de noticias que promoven o Americanismo - a ideoloxía que supón que as ideas e pensamentos sobre América Latina teñen que dar prioridade aos prexuízos estadounidenses. As seudo-noticias prodúcense en América Latina con sesgo Americanista. Transmítense a Estados Unidos, Canadá e Europa. Alí engádese comentario e sesgo. Despois, o produto con valor propagandístico agregado regresa a América Latina para abonar o cultivo e colleita de máis seudo-noticias.
E así o ciclo continúa. Este ciclo de fabricación serve á dereita e aos seus acompañantes do centro. En América Latina os medios de dereita e centro-dereita din: "Mira, non é unicamente nós, así pensan tamén en América do Norte e Europa....". En Estados Unidos, Canadá e Europa os medios imperialistas din: "Mira, non somos nós os que o dicimos, así pensan na mesma América Latina ...."
Todo é un círculo máxico pechado que permite a xornalistas occidentais diseminar metáforas Americanistas infantís como "a marea rosada" que pinta un cadro de gobernos uniformemente esquerdistas avanzando inexorablemente en América Latina. Hoxe úsase o ton rosado. Quizais mañá cámbiase ao antollo dalgún líder, coma se fose un asunto superficial de moda.
Pero o levantamento das conciencias dos pobos en América Latina constitúe un grupo de procesos impulsado por forzas moi diversas e profundamente arraigadas na súa propia realidade. As diferentes variedades do Americanismo eliminan a razón de ser dos procesos para negarlles un tratamento adecuado. Actúa dun xeito parecido ao do Orientalismo descrito por Edward Said. Delimita o que é permisible ou aceptable pensar de América Latina, cal é a realidade admisible. Exclúe as realidades inconvenientes.
Nun ámbito máis amplo obsérvase que case todos os medios acordaron que os Estados Unidos, múltiple agresor mundial, un país que eliminou o habeas corpus, teñen autoridade moral para falar de democracia. Exponse que a Unión Europea, que apoia o xenocidio en Gaza, que colaborou no golpe en Haití, masacra a civís en Afganistán e que encubriu a súa colaboración nos voos de tortura da CIA, ten algo que vale a pena escoitar sobre os dereitos humanos. Esperan ser tomados en serio cando sinalan aos países explotadoras neocolonialistas G7 do casino-capitalismo, cos seus enormes subsidios agrícolas e os seus sistemas de benestar corporativo, coma se tivesen economías eficientes e exitosas.
Perfís caricaturescos
Se se centra o enfoque en América Latina, en concreto sobre Colombia, un descobre que as FARC son terroristas - non unha resposta lexítima dun pobo masacrado, desprazado, reprimido diariamente. Descóbrese tamén que as FARC son narcotraficantes. Con todo, atópase silencio respecto diso de como, cando tiñan a oportunidade de probalo, os acusadores retiraron os cargos de narcotráfico contra Simón Trindade porque non tiñan ningunha proba.
Nos medios cada país latinoamericano ten o seu perfil que se reproduce mecanicamente. É aceptable dicir certas cousas e non aceptable dicir outras. Non se pode dicir que Venezuela sexa un dos países latinoamericanos máis exitosos social e economicamente con respecto aos indicadores normalmente aceptados. ¡Nin falar! Venezuela está en crise. Tampouco está permitido notar que Cuba se sitúa por encima de México no Índice de Desenvolvemento Humano da ONU. Non, Cuba está ao bordo de derrubarse socio-economicamente, non México.
Non se pode dicir que os líderes de Venezuela e Cuba e os seus gobernos levan extremadamente ben coa maioría dos seus homólogos nos demais países do continente. Non. Venezuela e Cuba están illados. Non se menciona o alcance continental da súa solidariedade sen precedentes no económico, cultural, sanitario e educativo. Para o círculo máxico que escribe sobre América Latina nos medios corporativos, Cuba e Venezuela non teñen nada que ofrecer a ninguén. En cambio, preséntase como heroes da democracia en América Latina a Álvaro Uribe, Felipe Calderón e Alan García ? todos beneficiarios da fraude electoral.
A dereita non ten o monopolio sobre este tipo de mecanismos e tampouco é nova a operación da maquinaria ideolóxica do Americanismo. Un acórdase de que sectores da esquerda, por exemplo en México, viron con moita sospeita a Sandino durante a guerra contra a ocupación norteamericana porque Sandino non se asociou debidamente á liña ideolóxica revolucionaria preferida. Agora tócalle a Daniel Ortega aguantar algo parecido.
O FSLN en Nicaragua
Como a nota de Confidencial demostra, en Nicaragua agora o goberno do FSLN está atacado por ser seudo-revolucionario polo centro-dereita. Únese ás críticas da esquerda súper-revolucionaria. As críticas mencionan, ás veces con razón, a maioría das veces sen razón, algunhas contradicións e debilidades e deixan fóra da análise tanto aos avances cualitativos nun ambiente desfavorable como aos numerosos factores adversos.
O sorprendente é que o goberno do FSLN logrou soster o seu proxecto dun xeito consistente e consecuente a pesar de tantos factores adversos. Non ten maioría na Asemblea Nacional para poder impulsar un programa lexislativo propio. tivo que enfrontarse ás consecuencias de altos niveis de inflación. tivo que investir centos de millóns de dólares só para garantir a enerxía eléctrica ao país.
Enfrontouse á obstaculización deliberada de empresas estranxeiras como Unión Fenosa e Esso. tivo que manexar a enorme catástrofe do Furacán Félix na Rexión Autónoma Atlántico Norte. Con case cada paso que toma, conta coa sabotaxe deliberada dunha oposición igual de amarga como as súas contrapartes en Venezuela, Bolivia e Ecuador.
Afortunadamente logrou evitar unha fuxida de capital e manter niveis de investimento significantes. As exportacións aumentaron máis do previsto. Os servizos de educación e saúde mellóranse. A infraestrutura de camiños desenvólvese sistematicamente. Os programas de crédito e apoio ás cooperativas agropecuarias e ás familias campesiñas son máis extensos do que foron desde o primeiro goberno revolucionario do FSLN nos anos oitenta. Evitouse o mega-proxecto hidroeléctrico na zona de Copalar. Promóvese un proceso innovador de consulta popular permanente.
Xeralmente as críticas ao goberno caracterízanse por cinismo, hipocrisía e ás veces pura ignorancia. Os procesos de cambio en Nicaragua teñen a súa propia lóxica e non se axustan a ningun esquema ríxido ou mecánico nin ás metáforas superficiais estilo "marea rosada". As contradicións existen porque hai moitos intereses en xogo. Dentro do mesmo FSLN existen diversas correntes que ás veces chocan e, igualmente, ás veces corren no mesmo sentido.
Esta realidade vese moi ben a nivel local e expresouse máis que claramente nas eleccións de candidatos do FSLN para as eleccións municipais de novembro deste ano, 2008. En moitos casos a xente rexeitou a persoas oportunistas e elixiu a candidatos de probada sinceridade e capacidade. É outra parte da realidade de Nicaragua que os medios esconden e un sinal máis da equivocación absurda das persoas que cualifican ao goberno do FSLN como un proxecto personalista e autoritario.
O ALBA contra o imperio do odio
Os ataques directos contra os gobernos do ALBA son máis eficaces se se fan nun terreo xa ben preparado. Ese é o papel dos medios corporativos de información. É un terreo sementado durante décadas con prexuízos pre-establecidos e cultivados moi coidadosamente, para que estean listos para a colleita no momento oportuno. É unha paisaxe cruzada por carreiros sinalados con consignas mentireiras. Os límites están marcados con valos herdados do tempo neo-colonial, fabricado polas diversas modalidades do Americanismo.
A súa guerra de cuarta xeración, que nos anos oitenta chamábase guerra de baixa intensidade, desprega como estratexia integral campañas para manexar as percepcións das masas. Son preparativos para axilizar o paso á guerra total a nivel de base se as circunstancias requíreno. Non pode ser pura casualidade que Robert Callahan vaia como embaixador a Managua neste momento. Pódese esperar unha intensificación da desestabilización coa súa chegada e unha intervención máis determinada aínda para unificar a dereita e o centro-dereita en Nicaragua contra o goberno.
O que é evidente é que o proxecto do ALBA é un proxecto que elimina as escusas e os pretextos que se usaban ata hai pouco para xustificar o status quo imperialista internacional. Estados Unidos e os países da Unión Europea non van permitir o libre desenvolvemento do modelo ALBA. Van facer todo o que poidan para sabotealo porque quita poder as transnacionales e ao modelo neocolonial de débeda axuda. Os discursos suaves de tipos como Thomas Shannon e os seus embaixadores, coas súas mestrías de Escolas de Guerra, encobren a axenda tradicional do imperio do odio - odio á humanidade, odio á verdade.
Toni Só escribe en tortillaconsal.com
grazas a Agustin Velloso por axuda e suxestións
Notas
1. "O informe de Interpol, só "unha opinión técnica": Insulza", AFP, A Xornada, 16/05/2008
2. "É Goberno revolucionario radical ou non revolucionario?", Carlos Fonseca Terán, Radio A Primerisima, 20/5/2008
3. "Tapar, tapar, tapar" Apolinar Díaz - Callejas, ARGENPRESS.info, 22/05/2008
Centro de Estudos Políticos para as Relacións Internacionais e o Desenvolvemento (www.nodo50.org/ceprid)
sábado, 31 de maio de 2008
