Campesiños e zapatistas: a estratexia do caracol
Silvia Ribeiro
Cando os comuneiros zapatistas se despíden de alguén que coñeceron e estiman, dinlle: "que este encontro non sexa o primeiro nin o último". Así, efectivamente, foi a reunión entre as comunidades zapatistas e as organizacións de Vía Campesiña que tivo lugar recentemente en Chiapas. Un encontro que vén desde diversos tempos e espazos e que, como regos que converxen desde o subsolo, as montañas ou os bosques, atópanse para formar remansos, mananciais, ríos e mares e logo convertidos en choiva, e percorren o mundo e volven ser chan, sementes, bosque, entrañas da terra.
O manancial esta vez xurdiu no contexto do segundo Encontro dos Pobos Zapatistas cos Pobos do Mundo, realizado a finais de xullo nos caracois zapatistas en Chiapas, onde organizacións de Vía Campesiña de Asia, América e Europa escoitaron os testemuños de mulleres, homes, nenos, novos e anciáns dos cinco caracois zapatistas sobre as condicións de extrema explotación en que vivían antes do seu levantamento en 1994, sobre a resistencia colectiva e os 13 anos de construción da autonomía indíxena.
Os convocantes abriron un espazo especial no seu programa para que se presentasen as organizacións de Vía Campesiña. Fixérono na linguaxe dos anfitrións: compartindo as súas cancións, soños, historias e realidades, desde Tailandia, India, Indonesia e Corea do Sur ata Brasil, Canadá e outros países, sen esquecer aos traballadores rurais migrantes, ferida que sangra a México e tantas nacións máis.
As realidades e os testemuños dos zapatistas e os outros campesiños fóronse entretejiendo, rompendo a ilusión da fragmentación, mostrando como a opresión ten caras similares e complementarias por todo o globo. En todas partes asuelan as mesmas transnacionais -como Monsanto, Cargill, ADM, Coca Cola, Nestlé, Wal-Mart e outras-, que expulsan campesiños e indíxenas, engulindo terra, auga e xente, con monocultivos de soya, eucalipto, cana de azucre e transxénicos, agora ademais con renovados apoios estatais polo impulso ás empresas de agrocombustibles.
A estes refugallos súmase que os gobernos, coa coartada das grandes organizacións non gobernamentais (ONG) "conservacionistas" , queren expulsar aos campesiños e indíxenas tanto de Tailandia como de México ou Indonesia, convertendo os seus territorios en supostas "áreas protexidas".
Para esas ONG e as transnacionais iso é un gran negocio, descoñecendo de paso que son os indíxenas e campesiños quen teñen non só o dereito, senón tamén o coñecemento e a experiencia milenaria para coidar realmente bosques, terras e auga.
Igual que se quixo facer en San Salvador Atenco, a membros da Unión de Campesiños de India expulsáronos da súa parcela para construír o aeroporto de Nova Deli. Tamén en Tailandia, como en Brasil, a construción de grandes represas e os proxectos mineiros son á conta da vida de indíxenas e campesiños. As políticas de "reforma agraria de mercado" impostas polo Banco Mundial -das cales o Procede é unha versión mexicana- son outro recurso mañoso para desposuír aos campesiños das súas terras en moitas partes.
En Asia como en América Latina, os "programas de apoio" aos campesiños son apenas esmolas para mantelos controlados e divididos, así como para introducir agrotóxicos e sementes industriais; os sistemas educativos desprezan o campesiño e indíxena; os sistemas de saúde discriminanos, e cando requiren atención, moitas veces son maltratados ou nin os asisten e morren na espera, como recentemente sucedeu en Huejuquilla a unha rapariga huichola.
Pero tamén e, sobre todo, se entretejen as historias da resistencia. A contundencia da autonomía zapatista marcou unha pegada profunda nos delegados e delegadas de Vía Campesiña: desde as palabras de mozas e jóvenas que creceron nos 13 anos de "outro mundo" -non só "posible", senón real- e agora son as encargadas de moitas tarefas, o tecido dos traballos colectivos, as autoridades que realmente "mandan obedecendo" -porque o pobo pódeas revogar en calquera momento-, os sistemas autogestionarios de saúde e educación. Tamén as loitas de Vía Campesiña atoparon un reflexo de empatía e calor nas comunidades zapatistas: "sufrimos as mesmas cousas, temos as mesmas loitas, é moito o que podemos facer", expresou un compañeiro do caracol de Morelia. O movemento zapatista foi un gran espello que provocou por todo o mundo que os movementos entendan a situación propia ao reflectirse na loita dos outros. Agora os campesiños de Tailandia, India, Brasil devólvenlle a imaxe.
Por todo isto, este encontro non foi o primeiro: máis aló das persoas e organizacións concretas, o que se atopa a si mesmo noutras e outros son as formas de vida campesiña e indíxena, que desde a súa complexidade e sinxeleza, desde a súa estar no mundo coa terra, as sementes, a auga, a natureza, sempre foron e seguen sendo a base fundamental de toda a vida humana no planeta, incluíndo a bases de toda a alimentación e medicamentos que logo as transnacionais aprópianse, industrializan e vomitan no mercado.
Ademais, é un encontro significativo, porque tanto o zapatismo como Vía Campesiña, en diversas formas que poden converxer, expón visións e accións que van máis aló do discurso case decorativo de moitos foros internacionais. Hai moito camiño por andar, pero sen dúbida este encontro, que tampouco será o último, é un vento de esperanza."
Silvia Ribeiro
Cando os comuneiros zapatistas se despíden de alguén que coñeceron e estiman, dinlle: "que este encontro non sexa o primeiro nin o último". Así, efectivamente, foi a reunión entre as comunidades zapatistas e as organizacións de Vía Campesiña que tivo lugar recentemente en Chiapas. Un encontro que vén desde diversos tempos e espazos e que, como regos que converxen desde o subsolo, as montañas ou os bosques, atópanse para formar remansos, mananciais, ríos e mares e logo convertidos en choiva, e percorren o mundo e volven ser chan, sementes, bosque, entrañas da terra.
O manancial esta vez xurdiu no contexto do segundo Encontro dos Pobos Zapatistas cos Pobos do Mundo, realizado a finais de xullo nos caracois zapatistas en Chiapas, onde organizacións de Vía Campesiña de Asia, América e Europa escoitaron os testemuños de mulleres, homes, nenos, novos e anciáns dos cinco caracois zapatistas sobre as condicións de extrema explotación en que vivían antes do seu levantamento en 1994, sobre a resistencia colectiva e os 13 anos de construción da autonomía indíxena.
Os convocantes abriron un espazo especial no seu programa para que se presentasen as organizacións de Vía Campesiña. Fixérono na linguaxe dos anfitrións: compartindo as súas cancións, soños, historias e realidades, desde Tailandia, India, Indonesia e Corea do Sur ata Brasil, Canadá e outros países, sen esquecer aos traballadores rurais migrantes, ferida que sangra a México e tantas nacións máis.
As realidades e os testemuños dos zapatistas e os outros campesiños fóronse entretejiendo, rompendo a ilusión da fragmentación, mostrando como a opresión ten caras similares e complementarias por todo o globo. En todas partes asuelan as mesmas transnacionais -como Monsanto, Cargill, ADM, Coca Cola, Nestlé, Wal-Mart e outras-, que expulsan campesiños e indíxenas, engulindo terra, auga e xente, con monocultivos de soya, eucalipto, cana de azucre e transxénicos, agora ademais con renovados apoios estatais polo impulso ás empresas de agrocombustibles.
A estes refugallos súmase que os gobernos, coa coartada das grandes organizacións non gobernamentais (ONG) "conservacionistas" , queren expulsar aos campesiños e indíxenas tanto de Tailandia como de México ou Indonesia, convertendo os seus territorios en supostas "áreas protexidas".
Para esas ONG e as transnacionais iso é un gran negocio, descoñecendo de paso que son os indíxenas e campesiños quen teñen non só o dereito, senón tamén o coñecemento e a experiencia milenaria para coidar realmente bosques, terras e auga.
Igual que se quixo facer en San Salvador Atenco, a membros da Unión de Campesiños de India expulsáronos da súa parcela para construír o aeroporto de Nova Deli. Tamén en Tailandia, como en Brasil, a construción de grandes represas e os proxectos mineiros son á conta da vida de indíxenas e campesiños. As políticas de "reforma agraria de mercado" impostas polo Banco Mundial -das cales o Procede é unha versión mexicana- son outro recurso mañoso para desposuír aos campesiños das súas terras en moitas partes.
En Asia como en América Latina, os "programas de apoio" aos campesiños son apenas esmolas para mantelos controlados e divididos, así como para introducir agrotóxicos e sementes industriais; os sistemas educativos desprezan o campesiño e indíxena; os sistemas de saúde discriminanos, e cando requiren atención, moitas veces son maltratados ou nin os asisten e morren na espera, como recentemente sucedeu en Huejuquilla a unha rapariga huichola.
Pero tamén e, sobre todo, se entretejen as historias da resistencia. A contundencia da autonomía zapatista marcou unha pegada profunda nos delegados e delegadas de Vía Campesiña: desde as palabras de mozas e jóvenas que creceron nos 13 anos de "outro mundo" -non só "posible", senón real- e agora son as encargadas de moitas tarefas, o tecido dos traballos colectivos, as autoridades que realmente "mandan obedecendo" -porque o pobo pódeas revogar en calquera momento-, os sistemas autogestionarios de saúde e educación. Tamén as loitas de Vía Campesiña atoparon un reflexo de empatía e calor nas comunidades zapatistas: "sufrimos as mesmas cousas, temos as mesmas loitas, é moito o que podemos facer", expresou un compañeiro do caracol de Morelia. O movemento zapatista foi un gran espello que provocou por todo o mundo que os movementos entendan a situación propia ao reflectirse na loita dos outros. Agora os campesiños de Tailandia, India, Brasil devólvenlle a imaxe.
Por todo isto, este encontro non foi o primeiro: máis aló das persoas e organizacións concretas, o que se atopa a si mesmo noutras e outros son as formas de vida campesiña e indíxena, que desde a súa complexidade e sinxeleza, desde a súa estar no mundo coa terra, as sementes, a auga, a natureza, sempre foron e seguen sendo a base fundamental de toda a vida humana no planeta, incluíndo a bases de toda a alimentación e medicamentos que logo as transnacionais aprópianse, industrializan e vomitan no mercado.
Ademais, é un encontro significativo, porque tanto o zapatismo como Vía Campesiña, en diversas formas que poden converxer, expón visións e accións que van máis aló do discurso case decorativo de moitos foros internacionais. Hai moito camiño por andar, pero sen dúbida este encontro, que tampouco será o último, é un vento de esperanza."
