Explicación á crise financeira que bate en nós.
CRISE 2007-2008. A historia é a seguinte:
1. Durante anos, os tipos de interese vixentes nos mercados financeiros internacionais foron excepcionalmente baixos.
2. Isto fixo que os Bancos miraran que o negocio se lles facía máis pequeno.
a. Daban préstamos a un baixo interese.
b. Pagaban algo polos depósitos dos clientes (cero se o depósito está en conta corrente e, se ademais, cobran Comisión de Mantemento, pagaban “menos algo”).
c. Pero, con todo, a Marxe de Intermediación (“a” menos “b”) decrecía.
3. A alguén, entón, en América, ocorréuselle que os Bancos tiñan que facer dúas cousas.
a. Dar préstamos máis arriscados, polos que poderían cobrar máis intereses.
b. Compensar a baixa Marxe aumentando o número de operacións (1000 x pouco é máis que 100 x pouco).
4. En canto ao primeiro (créditos máis arriscados), decidiron.
a. Ofrecer hipotecas a un tipo de clientes, os “ninja” (non income, non job, non assets; ou sexa, persoas sen ingresos fixos, sen emprego fixo, sen propiedades).
b. Cobrarlles máis intereses, porque había máis risco.
c. Aproveitar o boom inmobiliario que había no mercado norteamericano.
d. Ademais, cheos de entusiasmo, decidiron conceder créditos hipotecarios por un valor superior ao valor da casa que compraba o ninja, porque, co citado boom inmobiliario, esa casa, en poucos meses, valería máis que a cantidade dada en préstamo.
e. A este tipo de hipotecas, chamáronlles “hipotecas subprime”.
f. Chámanse así as que teñen pouco risco de falta de pagamento. Nunha escala de clasificación entre 300 e 850 puntos, as hipotecas prime están valoradas entre 850 puntos as mellores e 620 as menos boas.
g. Chámanse “hipotecas subprime” as que teñen máis risco de falta de pagamento e están valoradas entre 620 as menos boas e 300, as malas.
h. Ademais, como a economía americana ía moi ben, o debedor hoxe insolvente podería atopar traballo e pagar a débeda sen problemas.
i. Esta formulación foi ben durante algúns anos. Neses anos, os ninja ían pagando os prazos da hipoteca e, ademais, como lles deron máis diñeiro do que valía a súa casa, compráronse un coche, fixeran reformas na casa e fóronse de vacacións coa
familia. Todo iso, seguramente, a prazos, co diñeiro de máis que cobraran e, nalgún caso, co que lles pagaban nalgún emprego ou chapuza que conseguiran.
5.1er. comentario: creo que, ata aquí, todo está moi claro e tamén está claro que calquera persoa con sentido común, aínda que non sexa un especialista financeiro, pode pensar que, se algo falla, o trompazo pode ser importante.
6. En canto ao segundo (aumento do número de operacións):
a. Como os Bancos ían dando moitos préstamos hipotecarios, acabábaselles o diñeiro. A solución foi moi fácil: acudir a Bancos estranxeiros para que lles prestasen diñeiro, porque para algo está a globalización. Con iso, o diñeiro que eu, hoxe pola mañá, ingresei na Oficina Central da Caixa de Aforros de San Quirico de Safaja
pode estar esa mesma tarde en Illinois, porque alí hai un Banco ao que a miña Caixa de Aforros prestoulle o meu diñeiro para que llo preste a un ninja. Por suposto, o de Illinois non sabe que o diñeiro lle chega desde o meu povo, e eu non sei que o meu diñeiro, depositado nunha entidade seria como é a miña Caixa de Aforros, empeza a estar nun certo risco. Tampouco o sabe o Director da Oficina da miña Caixa, que sabe -e presume- de que traballa nunha Institución seria. Tampouco o sabe o Presidente da Caixa de Aforros, que só sabe que ten investida unha
parte do diñeiro dos seus investidores nun Banco importante de Estados Unidos.
7.2º comentario: a globalización ten as súas vantaxes, pero tamén os seus inconvenientes, e os seus perigos. A xente de San Quirico non sabe que está correndo un risco en Estados Unidos e cando empeza a ler que alí se dan hipotecas subprime, pensa: “¡Que tolemias fan estes americanos!”
8. Ademais, resulta que existen as “Normas de Basilea”, que esixen aos Bancos de todo o mundo que teñan un Capital mínimo en relación cos seus Activos. Simplificando moito, o Balance do Banco de Illinois é:
ACTIVO PASIVO
Diñeiro en Caixa Diñeiro que lle prestaron outros Bancos
Créditos concedidos Capital
Reservas
TOTAL X millóns X millóns
As Normas de Basilea esixen que o Capital dese Banco non sexa inferior a unha determinada porcentaxe do Activo. Entón, se o Banco está pedindo diñeiro a outros Bancos e dando moitos créditos, a porcentaxe de Capital sobre o Activo dese Banco baixa e non cumpre coas citadas Normas de Basilea.
9. Hai que inventar algo novo. E iso novo chámase Titulización: o Banco de Illinois “empaqueta” as hipotecas -prime e subprime- en paquetes que se chaman MBS (Mortgage Backed Securities, ou sexa, Obrigacións garantidas por hipotecas). Ou sexa, onde antes tiña 1.000 hipotecas “soltas”, dentro da Conta”Créditos concedidos”, agora ten 10 paquetes de 100 hipotecas cada un, nos que hai de todo, bo (prime) e malo (subprime), como na viña do Señor.
10. O Banco de Illinois vai e vende rapidamente eses 10 paquetes:
a. Onde vai o diñeiro que obtén por eses paquetes? Vai ao Activo, á Conta de “Diñeiro en Caixa”, que aumenta, diminuíndo polo mesmo importe a Conta “Créditos concedidos”, co cal a proporción Capital/Créditos concedidos mellora e o Balance do Banco cumpre coas Normas de Basilea.
b. Quen compra eses paquetes e ademais os compra rapidamente para que o Banco de Illnois “limpe” o seu Balance de forma inmediata? ¡Moi boa pregunta! O Banco de Illinois crea unhas entidades filiais, os Conduits, que non son Sociedades, senón trusts ou fondos, e que, por iso non teñen obrigación de consolidar os seus Balances cos do Banco matriz. É dicir, de súpeto, aparecen no mercado dous tipos de entidades:
i. O Banco de Illinois, coa cara limpa
ii. O Chicago Trust Corporation (ou o nome que lle queirades pór), co seguinte Balance:
ACTIVO PASIVO
Os 10 paquetes de hipotecas Capital: o que pagou por eses paquetes
11. 3º. comentario: Se calquera persoa que traballa na Caixa de Aforros de San Quirico, desde o Presidente ao Director da Oficina soubese algo disto, buscaríase rapidamente outro emprego. Mentres tanto, todos falan en Expansión dos seus investimentos internacionais, das que xa vedes que non teñen a máis mínima idea.
12.Como se financian os Conduits? Noutras palabras, de onde sacan diñeiro para comprar ao Banco de Illinois os paquetes de hipotecas? De varios sitios:
a. Mediante créditos doutros Bancos (4º Comentario: A bóla segue facéndose máis grande)
b. Contratando os servizos de Bancos de Investimento que poden vender eses MBS a Fondos de Investimento, Sociedades de Capital Risco, Aseguradoras, Financeiras, Sociedades patrimoniais dunha familia, etc. (5º Comentario: fixádevos que o perigo se nos vai achegando, non a España, senón á nosa familia, porque igual, animado polo Director da oficina de San Quirico, vou e meto os meus cartos nun Fondo de Investimento)
c. O que pasa é que, para seren “ financeiramente correctos”, os conduits ou MBS tiñan que ser ben cualificados polas axencias de rating, que dan cualificacións en función da solvencia. Estas cualificacións din: “a esta empresa, a este Estado, a esta organización pódeselle prestar diñeiro sen risco”, ou “teñan coidado con estes outros porque se arrisca vostede a que non lle paguen”.
d. Inclúo aquí o que dicía o vocábulo “Rating” deste Dicionario, para que o teñades todo no mesmo bloque:
RATING. Cualificación crediticia dunha Compañía ou unha Institución, feita por unha axencia especializada. En España, axéncia líder neste campo é Fitch Ratings.
Os niveis son:
AAA, o máximo
AA
A Bbb
BB
Outros, pero son moi malos
En xeral:
Un Banco ou Caixa grande adoita ter un rating de AA
Un Banco ou Caixa mediano, un rating de A
e. As Axencias de rating outorgaban estas cualificacións ou lles daban outros nomes, máis sofisticados, pero que, ao final, din o mesmo:
Chamaban:
Investment grade aos MBS que representaban hipotecas prime, ou sexa, as de menos risco (serían as AAA, AA e A)
Mezzanine, ás intermedias (supoño que as BBB e quizá as BB)
Equity ás malas, de alto risco, ou sexa, ás subprime, que, nesta andrómena, son as protagonistas
f. Os Bancos de Investimento colocaban facilmente as mellores (investment grade), a investidores conservadores, e a intereses baixos.
g. Outros xestores de Fondos, Sociedades de Capital Risco, etc, máis agresivos . pretendían obter, custe o que custe, rendibilidades máis altas, entre outras razóns porque eses señores cobran o bonus de final de ano en función da rendibilidade obtida.
h. Problema: Como vender MBS dos malos a estes últimos xestores sen que se note excesivamente que están incorrendo en riscos excesivos?
i. 6º Comentario: A cousa complícase e, por suposto, os da Caixa de Aforros de San Quirico seguen facendo declaracións en Expansión felices e contentos, falando da boa marcha da economía e da Obra Social que están facendo.
j. Algúns Bancos de Investimento lograron, das Axencias de Rating unha recualificación (un re-rating, palabra que non existe, pero que serve para entendernos)
k. O re-rating é un invento para subir o rating dos MBS malos, que consiste en estruturalos en tramos, aos que lles chaman tranches, ordenando, de maior a menor, a probabilidade dunha falta de pagamento, e co compromiso de priorizar o pago aos menos malos. É dicir:
1. Eu compro un paquete de MBS, no que me din que os tres primeiros MBS son relativamente bos, os tres segundos, moi regulares e os tres terceiros, francamente malos. Isto quer dicir que estruturei o paquete de MBS en tres tranchas: o relativamente bo, o moi regular e o moi malo.
2. Comprométome a que se non paga ninguén do tranche moi malo (ou como din estes señores, se no tramo malo incorro en default), pero cobro algo do tranche moi regular e bastante do relativamente bo, todo irá pagar as hipotecas da trancha relativamente boa, co que, automaticamente, esa trancha poderá ser cualificado de AAA.
3. (7º Comentario: Nos “Comentarios de Conxuntura Económica do IESE”, de Xaneiro 2008, chámanlle a isto “maxia financeira”)
4. Para acabar de lear aos de San Quirico, estes MBS ordenados en tranches foron rebautizados como CDO (Collateralized Debt Obligations, Obrigacións de Débeda Colateralizada), como se lles podía dar outro nome exótico.
5. Non contentos co anterior, os magos financeiros crearon outro produto importante: os CDS (Credit Default Swaps) Neste caso, o adquirente, o que compraba os CDO, asumía un risco de falta de pagamento polos CDO que compraba, cobrando máis intereses. Ou sexa, compraba o CDO e dicía: “se falla, perdo o diñeiro. Se non falla, cobro máis intereses.”
6. Seguindo cos inventos, creouse outro instrumento, o Synthetic CDO, que non conseguín entender, pero que daba unha rendibilidade sorprendentemente elevada.
7. Máis aínda: os que compraban os Synthetic CDO podían compralos mediante créditos bancarios moi baratos. O diferencial entre estes intereses moi baratos e os altos rendementos do Synthetic facía extraordinariamente rendibel a operación.
13. Ao chegar aquí e confiando en que non vos perdestes demasiado, quero recordar unha cousa que é posible que vos esquecera, dada a complexidade das operacións descritas: que todo está baseado en que os ninjas pagarán as súas hipotecas e que o mercado inmobiliario norteamericano seguirá subindo.
14. MAIS:
a. A principios de 2007, os prezos das vivendas norteamericanas esborralláronse.
b. Moitos dos ninjas déronse conta de que estaban pagando pola súa casa máis do que agora valía e decidiron non(ou non puideron) seguir pagando as súas hipotecas.
c. Automaticamente, ninguén quixo comprar MBS, CDO, CDS, Synthetic CDO e os que xa os tiñan non puideron vendelos.
d. Toda a montaxe foise afundindo e un día, o Director da Oficina de San Quirico chamou a un veciño para dicirlle que vaia, que aquel diñeiro se esfumara, ou, no mellor dos casos, perdera un 60 % do seu valor.
e. 8º Comentario: Vaille agora explicar ao veciño de San Quirico o dos ninjas, o Bank de Illinois e o Chicago Trust Corporation. Non se pode explicar porque ninguén sabe onde está ese diñeiro. E ao dicir ninguén, quero dicir NINGUÉN.
f. Pero as cousas van máis aló. Porque ninguén -nin eles- sabe a porcallada que teñen os Bancos nos paquetes de hipotecas que compraron, e como ninguén o sabe, os Bancos empezan a non fiarse uns
doutros.
g. Como non se fían, cando necesitan CARTOS e van ao MERCADO INTERBANCARIO, que é onde os Bancos se prestan diñeiro uns a outros, ou non llo prestan ou llo prestan caro. O interese a que se prestan diñeiro os Bancos no Interbancario é o Euribor (Europe Interbank Offered Rate, ou sexa, Taxa de Interese ofrecida no mercado interbancario en Europa), taxa que, como podedes ver no vocábulo EURIBOR A 3 MESES deste Dicionario, foi subindo (agora está empezando a baixar.)
h. Xa que logo, os Bancos agora non teñen diñeiro. Consecuencias:
i. Non dan créditos
j. Non dan hipotecas, co que os Astroc, Renda Corporación, Colonial, etc., empézano a pasar mal, MOI MAL. E os accionistas que compraron accións desas empresas, ven que as cotizacións desas Sociedades van caendo vertixinosamente.
k. O Euribor a 12 meses, que é o índice de referencia das hipotecas, foi subindo (v. Vocábulo EURIBOR A 12 MESES neste Dicionario), o que fai que o español medio, que ten a súa hipoteca,
empeza a suar para pagar as cotas mensuais. (Agora empezou a baixar)
l. Como os Bancos non teñen diñeiro,
1. Venden as súas participacións en empresas
2. Venden os seus edificios
3. Fan campañas para que metamos diñeiro, ofrecéndonos mellores condiciones
m. Como a xente empeza a sentirse apertada polo pago da hipoteca, vai menos ao Corte Inglés.
n. Como o Corte Inglés se decata, compra menos ao fabricante de calcetíns de Mataró, que tampouco sabía que existían os ninja.
ñ. O fabricante de calcetíns pensa que, como vende menos calcetíns, lle empéza a sobrar persoal e despide a uns cantos.
ou. E isto reflíctese no índice de paro, fundamentalmente en Mataró, onde a xente empeza a comprar menos nas tendas.
15. Isto é un Dicionario de vocábulos. O que pasa é que o vocábulo “Crise 2007-2008” é moi serio. O título pode inducir a erro, pensando que a crise vaise a acabar en 2008. Agora vén outra pregunta: ¿Ata cando vai durar isto?
16. Pois moi boa pregunta, tamén. moi difícil de contestar, por varias razóns:
a. Porque se segue sen coñecer a dimensión do problema (as cifras varían de 100.000 a 500.000 millóns de dólares)
b. Porque non se sabe quen son os afectados. Non se sabe se o meu Banco, o de toda a vida, Banco serio e con tradición na zona, ten moita porcallada no Activo. O malo é que o meu Banco tampouco o sabe.
c. Cando, en América, as hipotecas non pagadas polos ninja se váian executando, ou sexa, os Bancos poidan vender as casas hipotecadas polo prezo que sexa, algo valerán os MBS, CDO, CDS e ata os Synthetic.
d. Mentres tanto, ninguén se fía de ninguén.
17. 9º Comentario: Alguén cualificou este asunto como “a grande estafa” e:
b. Outros dixeron que o Crack do 29, comparado con isto, é un xogo de nenas no patio de recreo dun convento de monxas
c. Bastantes, quizá moitos, enriquecéronse cos bonus que foron cobrando. Agora, quedarán sen emprego, pero terán o bonus gardado nalgún lugar, quizáis nun armario blindado, que é posible que sexa onde estea máis seguro e protexido doutras innovacións financeiras que se lle poden ocorrer a alguén.
d. As autoridades financeiras teñen unha grande responsabilidade sobre o que ocorreu. As Normas de Basilea, estimularon a TITULIZACIÓN ata extremos capaces de escurecer e complicar enormemente os mercados aos que se pretendía protexer.
e. Os Consellos de Administración das entidades financeiras involucradas neste grande fracaso, teñen unha grande responsabilidade, porque non se decataron de nada. E aí inclúo o Consello de Administración da Caixa de Aforros de San Quirico.
f. Algunhas axencias de rating foron incompetentes ou non independentes.
18. Fin da historia (polo de agora): os principais Bancos Centrais (o Banco Central Europeo, a Reserva Federal norteamericana) foron inxectando liquidez monetaria para que os Bancos poidan ter diñeiro.
19. Hai expertos que din que sí que hai diñeiro, pero que o que non hai é confianza. Ou sexa, que a crise de liquidez é unha auténtica crise de non fiarse do próximo.
20. Mentres tanto, os FONDOS SOBERANOS, ou sexa, os Fondos de investimento creados por Estados con recursos procedentes do superávit nas súas contas, (procedentes principalmente do petróleo e do gas) como os Fondos dos Emiratos árabes, países asiáticos, Rusia, etc., están
comprando participacións importantes en Bancos americanos para sacalos do atasco no que se meteron.
Os PASOS DA CRISE BANCARIA COMENTADOS
terça-feira, 3 de junho de 2008
